بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به جای رانندگی با ماشین دنده‌ای، با ماشین دنده اتوماتیک رانندگی کنند. مهم‌ترین مزیت رانندگی با ماشین‌های دنده اتوماتیک، راحتی و آسایش راننده و عدم نیاز به استفاده از پدال کلاچ است. لازم است بدانید نحوه رانندگی با ماشین‌های دنده اتوماتیک، به دلیل نبود کلاچ، با ماشین‌های دنده‌ای متفاوت است. در ادامه این مطلب از وبسایت اجاره خودرو کاسپین رنت به آموزش رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک می‌پردازیم.

ماشین دنده اتوماتیک چه نوع ماشینی است؟

ماشین دنده اتوماتیک همواره با ماشین‌های دنده‌ای مقایسه می‌شود. اصلی‌ترین تفاوت موجود بین ماشین‌های دنده‌ای و ماشین‌های اتوماتیک، نحوه عملکرد گیربکس است. فرقی نمی‌کند که گیربکس در چه نوع ماشینی (دنده‌ای یا اتوماتیک) قرار داشته باشد. به طور کلی، گیربکس وظیفه انتقال قدرت ایجاد شده در موتور را دارد. نیروی ایجاد شده در اثر فعالیت موتور، توسط گیربکس به چرخ‌ها منتقل می‌شود.

  تفاوت ماشین های دنده ای و اتومات چیست؟

ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که اگر نحوه عملکرد گیربکس در ماشین‌های دنده‌ای و ماشین‌های اتوماتیک یکسان است، پس تفاوت آنها در چه چیست؟ تفاوت اصلی گیربکس‌های موجود در ماشین‌های دنده‌ای و ماشین‌های اتوماتیک، نحوه انتقال نیروی ایجاد شده در موتور به سمت چرخ‌ها است.

• در ماشین‌های اتوماتیک، راننده به صورت دستی و با توجه به نیروی لازم و سرعتی که در حال رانندگی است، دنده خودرو را تنظیم می‌کند. تغییر دنده به صورت درست، نیازمند تمرین و مهارت لازم است. راننده با گذشت زمان و رانندگی با خودروهای دنده‌ای، آموزش می‌بیند که چگونه با توجه به سرعتی که در حال رانندگی است، دنده خودرو را تغییر دهد. در این فرآیند ممکن است به دلایل مختلف، اختلالاتی رخ دهد. اما در ماشین‌های دنده اتوماتیک، راننده دخالتی در تغییر دنده ندارد.
• در ماشین‌های دنده اتوماتیک، وظیفه تغییر دنده بر عهده خود گیربکس است. یعنی گیربکس با توجه به سرعتی که راننده تنظیم می‌کند، دنده را به صورت اتوماتیک تغییر می‌دهد. در این نوع گیربکس‌ها همه چیز به میزان فشار پای راننده بر روی پدال گاز بستگی دارد. به طور حتم با حذف شدن پدال کلاچ، رانندگی برای هر فرد راحت‌تر و دلنشین‌تر خواهد شد.

البته در این بین برخی از افراد هستند که تمایل دارند با ماشین‌های دنده‌ای رانندگی کنند. لازم است بدانید تنها در صورتی که ماشین‌های اتوماتیک را حالت اتوماتیک قرار دهید، دنده به صورت اتوماتیک توسط گیربکس تغییر پیدا می‌کند. یعنی اگر راننده به هر دلیلی بخواهد که صورت دستی دنده را عوض کند، می‌تواند دنده خودرو را بر روی حالت دستی قرار داده و با توجه به تشخیص خود دنده ماشین را تغییر دهد.

نحوه تعویض دنده خودروی دنده اتوماتیک بر روی حالت دستی

همان طور که ذکر شد شما اگر بخواهید می‌توانید با یک تغییر حالت در خودرو، دنده خودروی دنده اتوماتیک را به صورت دستی تغییر داده و کنترل کنید. در رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک این حالت که به راننده این امکان را می‌دهد تا دنده را به صورت دستی تغییر دهد، حالت «تیپ ترونیک» نامیده می‌شود. جالب است بدانید هم در حالتی که خودرو در حال حرکت باشد و هم در حالتی که خودرو در حالت سکون باشد، می‌توان دنده اتوماتیک را بر روی حالت دستی تنظیم کرده و تغییر داد.

• برای تغییر وضعیت دنده از حالت اتوماتیک به حالت دستی، باید دسته دنده را بر روی اهرم تعویض دنده قرار داد.
•  پس از آنکه دسته دنده در این وضعیت قرار داده شد، دو انتخاب مجزا پیش روی راننده قرار می‌گیرد. یکی از این حالت‌ها تغییر دنده از دنده پایین‌تر به دنده بالاتر است. (به عنوان مثال تغییر دنده از 3 به 4) برای تحقق این امر باید دسته دنده را به سمتی که علامت + قرار داده شده است حرکت دهید. انتخاب دوم کاهش دنده است (به عنوان مثال تغییر دنده از 4 به 3). اگر بخواهید دنده را از دنده بالاتر به دنده پایین‌تر تغییر دهید، باید دست دنده را در جهتی که علامت – روی آن قرار داده شده است تغییر دهید.
• برای اینکه متوجه شوید در وضعیت کنونی دنده بر روی چه حالت و چه عددی قرار دارد، یک نشانگر دنده در صفحه کیلومتر جلوی فرمان در نظر گرفته شده است. این نمایشگر دنده، دنده‌ای که خودرو در آن حالت قرار دارد را به شما نشان می‌دهد.

در چه مواردی می ‌توان از قابلیت تیپ ترونیک خودروهای دنده اتوماتیک استفاده کرد؟

در رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک به طور کلی راننده در هر شرایطی که بخواهد می‌تواند دنده خودرو را بر روی حالت دستی قرار دهد. اما برخی شرایط خاص نیز وجود دارند در که این شرایط توصیه می‌شود خودروی خود را بر روی حالت دستی قرار دهید. برخی از این شرایط خاص به شرح زیر است.

• هنگام رانندگی در ترافیک

 در ترافیک‌های سنگین، میزان سرعت خودرو به صورت اتوماتیک سرعت بین 0 الی 10 کیلومتر بر ساعت تغییر می‌کند. در چنین شرایطی اگر گیربکس خودرو را بر روی حالت اتوماتیک قرار دهید، دنده نیز با تغییر سرعت، تغییر پیدا خواهد کرد. این امر موجب افزایش استهلاک گیربکس می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق، می‌توان دنده خودرو را بر روی حالت دستی تنظیم کرده و سپس دنده را بر روی دنده 1 قرار داد. این کار موجب کاهش استهلاک گیربکس می‌شود.

• زمان رانندگی در ترافیک

 در ترافیک‌های سنگین، میزان سرعت خودرو به صورت اتوماتیک سرعت بین 0 الی 10 کیلومتر بر ساعت تغییر می‌کند. در چنین شرایطی اگر گیربکس خودرو را بر روی حالت اتوماتیک قرار دهید، دنده نیز با تغییر سرعت، تغییر پیدا خواهد کرد. این امر موجب افزایش استهلاک گیربکس می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق، می‌توان دنده خودرو را بر روی حالت دستی تنظیم کرده و سپس دنده را بر روی دنده 1 قرار داد. این کار موجب کاهش استهلاک گیربکس می‌شود.

در صورتی که راننده هنگام استفاده از حالت تیپ ترونیک، دنده اتومبیل را اشتباه جا به کند (به عنوان مثال در سرعت‌های بالا از دنده سنگین استفاده شود)، گیربکس به صورت اتوماتیک دنده را جا به جا می‌کند.

علائم روی دنده اتوماتیک چه معنایی دارند؟

اگر دقت کرده باشید در کنار دنده خودروهای دنده اتوماتیک، چند حرف لاتین وجود دارد. هر کدام از این حروف، مخفف شده یک کلمه هستند که معنای خاصی دارد. در کنار دنده تمامی خودروهایی که دنده اتوماتیک هستند، 4 حرف لاتین نیز درج شده است. این چهار حرف لاتین، حروف D، R، N و P هستند. در این بخش برای آموزش هر چه بهتر رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک، به معنای هر یک از این حروف درج شده بر روی دنده خودروهای دنده اتوماتیک می‌پردازیم.

• حرف D

این حرف مخفف شده کلمه Drive (درایو) است. هنگامی که دنده خودرو را بر روی این حالت قرار دهید می‌تواند با خودروی خود به سمت جلو حرکت کنید. دقت داشته باشید که فقط برای حرکت رو به جلو از این دنده استفاده می‌شود. برای دنده عقب یک حالت دیگر بر روی دنده در نظر گرفته شده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

هنگامی که شما خودروی خود را بر روی حالت D قرار می‌دهید، گیربکس خودرو به صورت اتوماتیک دنده‌ها را برای شما تغییر می‌دهد. ماشین‌هایی که گیربکس آنها به صورت دستی عمل می‌کند، دارای 5 دنده مجزا برای حرکت رو به جلو هستند. درست است که بر روی دنده‌های دستی 6 حالت مختلف دنده تعبیه شده است، اما تنها 5 حالت این 6 حالت رای حرکت رو به جلوی ماشین در نظر گرفته شده‌اند. برخی ماشین‌های امروزی که دارای گیربکس اتوماتیک هستند، دارای 6 دنده مجزا برای حرکت رو به جلو هستند.

یعنی در حرکت رو به جلو، گیربکس با توجه به سرعت خودرو به صورت اتوماتیک دنده را بر روی 6 حالت مجزا تنظیم می‌کند. طراحی گیربکس‌های اتوماتیک به اندازه‌ای در حال پیشرفت است که امروزه حتی خودروهای دنده اتوماتیکی که مجهز به 7 دنده مجزا برای حرکت رو به جلو هستند هم در بازارهای جهانی موجود شده‌اند. شرکت بنز یکی از شرکت‌هایی است که برخی از ماشین‌های مدل بالای خود را مجهز به گیربکس‌های اتوماتیکی می‌کند که دارای 7 دنده مجزا برای حرکت رو به جلو هستند.

• حرف R

 این حرف در واقع به کلمه Revers (ریورس) اشاره دارد. از لحاظ معنایی، این کلمه معنای “به عقب بازگشتن” می‌دهد. واضح است که وقتی دنده خودرو را روی این حالت قرار دهید می‌توانید با خودروی خود به سمت عقب حرکت کنید. در خودروهایی که دارای گیربکس دستی هستند، حرف R بر روی دسته دنده قرار داده شده است. در این نوع خودروها راننده با گرفتن کلاچ (و همچنین استفاده از ترمز)، دنده را به صورت دستی بر روی دنده عقب (R) تنظیم می‌کند.

در خودروهای دارای گیربکس دستی، با تنظیم فشار پای راننده روی پدال کلاچ، ماشین به سمت عقب شروع به حرکت می‌کند (در حالتی که دنده روی حالت R قرار گرفته باشد). راننده با توجه به سرعت مورد نیاز خود می‌تواند پدال گاز را نیز تنظیم کند. در خودروهای دنده اتوماتیک، برای شروع حرکت خودرو به سمت عقب کافی است ابتدا دنده را بر روی حالت R قرار داده و سپس پای خود را از روی پدال ترمز بردارید. در این نوع خودروها نیز راننده می‌تواند با توجه سرعت مورد نیاز خود، پدال گاز را تنظیم کند.

• حرف P

این حرف مخفف شده حرف Parking (پارکینگ) است. همان طور که از معنای این کلمه پیداست، از این حالت دنده در خودروهای دنده اتوماتیک، برای پارک کردن خودرو استفاده می‌شود. هنگامی که راننده در نظر دارد ماشین خود را به طور کامل متوقف کرده و آن را پارک کند، باید دنده اتومبیل خود را به صورت دستی بر روی این حالت قرار دهد.

قرار دادن دنده بر روی این حالت باعث می‌شود تا جلوی حرکت خودرو به صورت کامل گرفته شود. از لحاظ فنی وقتی دنده خودرو روی حالت P قرار داده می‌شود، شفت خروجی گیربکس قفل می‌شود. با قفل شدن شفت خروجی گیربکس، از حرکت خودرو جلوگیری می‌شود. این عملکرد به اندازه‌ای قوی است که حتی وقتی پدال گاز را نیز فشار دهید باز هم خودرو شروع به حرکت نخواهد کرد. دقت داشته باشید که اگر هنگام پارک کردن خودرو، دنده را بر روی این حالت قرار ندهید، گیربکس ممکن است دچار صدمات جدی شود.

در نظر داشته باشید که قرار دادن دنده خودرو در این حالت، به هیچ وجه به معنای عدم استفاده از ترمز دستی نیست. شما هنگام پارک کردن خودروی خود، علاوه بر قرار دادن دنده بر روی وضعیت P، باید ترمز دستی خودروی خود را نیز به سمت بالا بکشید. استفاده از ترمز دستی به جلوگیری از وارد شدن فشار به گیربکس جلوگیری می‌کند.

• حرف N

 دقیقا مانند خودروهایی که دارای گیربکس دستی هستند، خودروهای دنده اتوماتیک نیز دارای دنده خلاص هستند. این حالت در خودروهای دنده اتوماتیک با حرف N نمایش داده می‌شود؛ این حرف مخفف شده کلمه (Neutral) است. هنگامی که دنده خودرو را بر روی این حالت قرار دهید، به اصطلاح گفته می‌شود که دنده خودرو خلاص است. در این حالت نیروی ایجاد شده در موتور به چرخ‌ها منتقل نمی‌شود.

دیگر علائم موجود روی دنده‌ های اتوماتیک چه معنایی دارند؟

علاوه بر 4 حرف ذکر شده در بخش قبلی، در برخی از خودروهای دنده اتوماتیک، حالت‌های دیگری نیز برای تنظیم دنده در نظر گرفته شده است. برخی از این قابلیت‌ها در تمامی خودروهای دنده اتوماتیک و برخی از آنها تنها در برخی از خودروهای دنده اتوماتیک وجود دارند. این حالت‌های تنظیم دنده به شرح زیر است.

• حرف L

این حرف مخفف شده حرف Low است. این حرف به سنگین‌ترین دنده خودرو یعنی دنده 1 اشاره دارد. در حقیقت با قرار گرفتن دنده بر روی این حالت، خودرو بر روی دنده 1 تنظیم شده است. البته لازم به ذکر است در برخی از خودروها برای اشاره به دنده 1 از حرف L استفاده می‌شود. اگر راننده به هر دلیلی بخواهد فقط با دنده 1 حرکت کند (برای زمان‌هایی که خودرو نیاز به قدرت بیشتری دارد. مانند حرکت در سربالایی‌ها)، می‌تواند دنده خودرو را بر روی این حالت تنظیم کند.

• حالت –M+

 در این حالت، حرف M مخفف شده کلمه Manual است. هنگامی که دنده خودرو را بر روی این حالت قرار دهید، می‌توانید دنده را به صورت دستی تغییر داده و کنترل کنید. البته تغییر دنده به صورت دستی به معنای کنترل کامل راننده بر روی گیربکس نیست. در برخی از خودروهای دنده اتوماتیک، اگر پس از رسیدن دور موتور به بالاترین مقدار مجاز، دنده توسط راننده تغییر پیدا نکند، گیربکس به صورت اتوماتیک دنده را تغییر می‌دهد. همچنین هنگام توقف خودرو، دنده به صورت اتوماتیک بر روی دنده 1 قرار می‌گیرد. به معنای علامت‌های – و + نیز در بخش‌های قبلی همین مقاله اشاره شد.

• کلید S

 این حرف مخفف شده عبارت Sport می‌باشد. در خودروهای اسپرت اگر راننده بخواهد قدرت دنده و سرعت اتومبیل را افزایش دهد، می‌تواند از این حالت استفاده کند. از لحاظ فنی این عملکرد موجب می‌شود دنده‌های معکوس نسبت به حالت عادی، دیرتر جا به جا شوند.

• کلید *

 یکی دیگر از حالت‌های ویژه‌ای که برای خودروهای دنده اتوماتیک در نظر گرفته شده است، کلید ستاره می‌باشد. این قابلیت هنگام رانندگی در شرایط برف و یخ کاربرد دارد. استفاده از این حالت باعث می‌شود تا خودرو در ابتدای حرکت خود به صورت اتوماتیک بر روی دنده 2 قرار بگیرد. با انجام این امر قدرت کمتری به چرخ‌های خودرو وارد می‌شود. بدین ترتیب از لغزش خودرو بر روی برف و یخ جلوگیری می‌شود.

• کلید O/D

 این حالت تنها در برخی از خودروهای دنده اتوماتیک وجود دارد. کلید O/D به طور معمول بر روی دنده یا در کنار شیفتر آن تعبیه شده است. کلید O/D مخفف شده عبارت Over Drive است. حالت O/D برای خودرهای مختلف معناهای مختلفی دارد. به عنوان مثال اگر خودروی شما برای حرکت رو به جلو دارای 4 دنده باشد، این کلید به دنده چهارم خودروی شما اشاره دارد. یا اگر خودروی شما دارای پنج دنده برای حرکت رو به جلو باشد، این کلید به دنده پنجم خودروی شما اشاره خواهد داشت.

به طور کلی این کلید مربوط به بالاترین دنده موجود در خودروی شما برای حرکت رو به جلو است. اگر شما کلید O/D خودروی خود را روشن کنید، آخرین دنده موجود برای حرکت رو به جلو در خودروی شما فعال می‌شود. همچنین اگر این کلید را خاموش نگه دارید، گیربکس، دنده خودرو را بر روی آخرین دنده قرار نخواهد داد. در حقیقت استفاده از آخرین دنده موجود برای حرکت رو به جلو در خودروهای دنده اتوماتیک، بستگی به روشن بودن یا خاموش بودن این کلید دارد.

نحوه رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک

حال که با تمامی حالت‌های مختلف در نظر گرفته شده برای دنده‌های اتوماتیک آشنا شدیم، نوبت به شرح دادن نحوه رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک می‌رسد. قوانین رانندگی که هنگام سواری با خودروهای دنده اتوماتیک باید رعایت کنید، دقیقا مشابه قوانین راهنمایی و رانندگی است که باید هنگام رانندگی با خودروهای دنده‌ای (خودروهایی که دارای گیربکس دستی هستند) رعایت کنید.

به عنوان مثال شما پس از سوار شدن در ماشین دنده اتوماتیک، باید صندلی خود را چک کرده، آینه‌ها را بررسی کرده و سایر نکات راهنمایی و رانندگی را رعایت کنید. تفاوتی که در نحوه شروع حرکت با خودروی دنده اتوماتیک با خودروی دنده‌ای وجود دارد، استفاده از پدال ترمز است. همان طور که می‌دانید خودروی دنده اتوماتیک فاقد پدال کلاچ است. به همین دلیل شما برای روشن کردن و به حرکت در آوردن خودروی دنده اتوماتیک باید پای خود را بر روی پدال ترمز قرار داده و آن را تا انتها فشار دهید.

پس از این کار، شما می‌توانید ماشین را استارت بزنید. در قدم بعدی شما باید با توجه به مسیر حرکت خود (حرکت رو به جلو یا حرکت رو به عقب)، دنده را بر روی یک وضعیت مناسب تنظیم کنید. در مرحله بعدی باید به آرامی پای خود را از روی پدال ترمز بردارید. توجه داشته باشید که اگر برای شروع حرکت نیاز به سرعت و قدرت بیشتری دارید، می‌توانید به آرامی شروع به فشار دادن پدال گاز کنید.

همان طور که در بخش‌های قبلی ذکر شد، در صورتی که قصد داشتید خودروی خود را به صورت کامل متوقف کنید، باید دنده خودرو را بر رو حالت N قرار داده و سپس ترمز دستی را بکشید. بعد از انجام این مراحل باید دنده خود را بر روی حالت P قرار دهید تا خودروی شما به طور کامل متوقف شود.

 بررسی کلی رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک

در این مطلب به موارد مهم در رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک اشاره شد. همچنین تمامی حالت‌های موجود برای دنده، در خودروهای دنده اتوماتیک مورد بررسی قرار گرفت. نحوه روشن کردن و به حرکت درآوردن خودروی دنده اتوماتیک نیز شرح داده شد. شما در صورتی که گواهینامه خود را دریافت کرده باشید، با توجه به اطلاعات ذکر شده در این مطلب، می‌توانید با خودروی دنده اتوماتیک شروع به رانندگی کنید.

البته در نظر داشته باشید که اگر قرار است برای اولین بار با خودروی دنده اتوماتیک رانندگی کنید، بهتر است که یک شخص که سابقه رانندگی با خودروی دنده اتوماتیک دارد در کنار شما باشد. شما پس از مدتی رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک، به صورت فیزیکی متوجه تمامی عملکردهای دنده‌های اتوماتیک خواهید شد.

رانندگی با اتومبیل دنده اتوماتیک شامل رعایت یک سری از نکات مهم می‌شود. شما برای آگاهی از نکات ضروری هنگام رانندگی با خودروهای دنده اتوماتیک می‌توانید به مطلب دیگری از وبسایت کاسپین رنت با عنوان «نکته مهم و کاربردی هنگام رانندگی با ماشین های دنده اتومات» مراجعه کرده و این نکت را مطالعه نمایید.