ممکن است نام گیربکس دو کلاچه را پیش از این شنیده باشید. با توجه به پیشرفت روز افزون تکنولوژی، سیستم‌های به کار برده شده در خودروهای امروزی نیز دستخوش تغییر و تحولات گوناگونی شده‌اند. سیستم گیربکس خودرو یکی از اجزای بسیار مهم و کاربردی در هر خودرو به شما می‌رود. این سیستم نیز به دلیل پیشرفت در بخش طراحی، دارای انواع گوناگونی می‌باشد. انواع مختلف گیربکس‌ها با طراحی‌های بروز و پیشرفته طبیعتا عملکرد متفاوتی خواهند داشت.
البته به طور کلی، وظیفه اصلی تمامی گیربکس‌ها، انتقال نیروی تولید شده توسط موتور خودرو به سمت چرخ‌ها است. سیستم گیربکس دو کلاچه یکی از بروز ترین انواع گیربکس به شمار می‌رود. معمولاً افراد زیادی با این نوع گیربکس آشنایی ندارند. زیرا هنوز استفاده از این نوع گیربکس در بسیاری از خودروها متداول نیست. در ادامۀ این مطلب از وبسایت اجاره خودرو کاسپین رنت به معرفی سیستم گیربکس دو کلاچه (تر و خشک) و نحوه فعالیت آن می‌پردازیم.
گیربکس بر روی چه خودروهایی به کار برده می‌شود؟
همان طور که ذکر شد، اکثر رانندگان شناخت کافی از این نوع سیستم گیربکس را ندارند، زیرا محدودیت واردات خودروهای خارجی به کشور ایران باعث شده است در خیابان‌های ایران خودروهای بروز دنیا را کمتر مشاهده کنیم. البته باید در نظر داشت که سیستم گیربکس دو کلاچه صرفاً برای خودروهایی که دارای قیمت‌های بسیار زیاد هستند به کار نمی‌رود.
امروزه شرکت های خودروسازی بسیاری تلاش کرده‌اند بر روی خودروهای خود، از گیربکس‌های دو کلاچه استفاده کنند. استفاده از این نوع گیربکس توسط شرکت‌های متفاوت برای خودروهای مختلف، باعث شده است گیربکس دو کلاچه بر روی خودروهای متنوعی دیده شود. خودروهای جک S5 و فیدلیتی از جمله خودروهایی هستند که مجهز به این نوع گیربکس شده‌اند. خبر خوب برای متقاضیان استفاده از خودروهای مجهز به گیربکس‌های دوکلاچه این است که این دو خودرو در کشور ایران نیز قابل خریداری هستند. لازم به ذکر است، خودروهای دیگری نیز در کشور ایران وجود دارند که مجهز به گیربکس دو کلاچه می‌باشند.
گیربکس دو کلاچه چیست؟
با توجه به مطالبی که در بخش قبلی گفته شد ممکن است این سوال در ذهن شما شکل گرفته باشد که چرا باید برخورداری یک خودرو از سیستم دو کلاچه یک مزیت به شمار رود؟ آشنایی و نحوه عملکرد این نوع سیستم کلاچ به شما کمک می‌کند پاسخ این سوال را به خوبی دریافت کنید. نام دیگر گیربکس‌های دو کلاچه، گیربکس DCT است. همان طور که از نام این گیربکس پیداست، گیربکس دو کلاچه دارای دو سری کلاچ است. این نوع طراحی، به افزایش سرعت فرآیند تعویض دنده خودرو کمک بسیار زیادی می‌کند.
جالب است بدانید در گیربکس‌های DCT، یکی از کلاچ‌ها وظیفه کنترل دنده‌های زوج خودرو (دنده‌های 2، 4 و 6) و کلاچ دیگر گیربکس، مسئولیت تعویض دنده‌های فرد گیربکس (دنده‌های 1، 3و 5) را بر عهده دارد. لازم است بدانید کلاچی که دنده‌های فرد خودرو را تغییر می‌دهد، وظیفه کنترل کردن دنده عقب خودرو دنده (R) را نیز بر عهده دارد. یعنی اگر راننده تصمیم به استفاده از دنده عقب خودرو بگیرد، این کلاچ کنترل کننده دنده‌های فرد است که دنده گیربکس را بر روی دنده عقب قرار می‌دهد.
گیربکس‌های دو کلاچه اگر در بازه‌های زمانی مرتب و صحیحی مورد بررسی و سرویس قرار بگیرند، دارای طول عمر زیادی خواهند بود. به طور کلی این نوع گیربکس‌ها دارای استهلاک کمی هستند و کمتر دچار آسیب می‌شوند. سابقه عملکرد گیربکس‌های دو کلاچه بر روی خودروهای مختلف، به خوبی بیانگر این موضوع بوده است. البته همه چیز به نحوه استفاده شما از خودرو (مانند فشار نیاوردن به گیربکس) و مراقبت از گیربکس (مانند مراجعه به تعمیرگاه برای بررسی وضعیت سلامت گیربکس و تعویض روغن، فیلتر روغن و خنک کن روغن) بستگی دارد.
مزیت‌هایی که در ارتباط با گیربکس‌های دوکلاچه ذکر شد باعث شده است این نوع گیربکس‌ها بتوانند عموم مصرف کنندگان را به خود جذب کنند. مردم کشور ایران نیز از این قائله مستثنی نیستند و گیربکس‌های دوکلاچه در کشور ایران نیز متقاضیان زیادی دارد. لازم به ذکر است امروزه بسیاری از شرکت‌های تولید کننده خودروهای مختلف (به ویژه خودروسازان چینی) به استفاده از گیربکس‌های دو کلاچه برای محصولات خودروی آورده‌اند. برخی از این محصولات خودروسازان چینی نیز وارد کشور ایران شده اند.
بنابراین اگر در نظر دارید خودرویی را خریداری کنید که گیربکس آن دو کلاچه است، می‌توانید خودروهای چینی یا غیر چینی مختلفی که در کشور ایران وجود دارند را در نظر بگیرید. البته خودروهای چینی توانسته‌اند بخش عظیمی از بازار خرید و فروش خودروی ایران را به خود اختصاص دهند. بنابراین اگر مشکلی برای خرید خودروهای چینی ندارید، انواع مختلفی از خودروهایی که دارای گیربکس دوکلاچه هستند از گزینه های مناسب خرید برای شما خواهند بود.
گیربکس دوکلاچه چند نوع دارد؟
افراد معدودی پیدا می‌شوند که علاوه بر آشنایی با گیربکس‌های دوکلاچه، بدانند که این نوع گیربکس‌ها دارای دو نوع مختلف هستند. به طور کلی، گیربکس‌های دوکلاچه به دو نوع خشک و تر تقسیم می‌شوند. در ادامه این مطلب، به معرفی هر یک از این دو نوع گیربکس پرداخته و سپس مزیت‌ها و معایب هر یک از آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
1.گیربکس های دوکلاچه خشک (Dry Clutch)
اولین نکتۀ مهم در ارتباط با گیربکس‌های دوکلاچه خشک این است که این نوع گیربکس‌ها، بدون استفاده از روغن، فعالیت خود را انجام می‌دهند. یکی از مهم‌ترین مزیت‌هایی که این نوع گیربکس برای رانندگان ارائه می‌دهد این است که دیگر مسئله اتلاف انرژی در روغن، مطرح نخواهد بود. جالب است بدانید گیربکس‌های دوکلاچه خشک، از اصطکاکی که بین دو سطح ایجاد می‌شود، برای انتقال شتاب استفاده می‌کنند. محیطی که این نوع گیربکس در آن فعالیت می‌کند محیطی است که با هوا در تماس است. یعنی گیربکس دو کلاچه خشک در یک محیط بسته و ایزوله فعالیت نمی‌کند. این نوع از گیربکس‌ها دارای مزابا و معایب مختلفی هستند. گیربکس‌های دوکلاچه خشک، علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی توسط روغن، دارای مزیت‌های بارز دیگری مانند عدم اتلاف انرژی در سرعت‌های پایین هستند.
این نوع گیربکس‌ها در سرعت‌های پایین عملکرد بسیار خوبی را از خود نشان می‌دهند. عدم اتلاف انرژی در سرعت‌های کم، به معنای جلوگیری از مصرف بی‌رویه سوخت و صرفه جویی در مصرف آن است. هر چند گیربکس دوکلاچه خشک می‌تواند عملکرد بسیار خوبی را خود نشان دهد، اما تقریباً می‌توان گفت در سرعت‌های بالا، حرف زیادی برای گفتن ندارد. در زمانی که گشتاور زیاد شود لغزش صفحات کلاچ روی یکدیگر باعث هرزگردی و اتلاف انرژی می شود. این مورد، اولین عیبی است که در این نوع گیربکس‌ها وجود دارد.
نبود روغن شاید به جلوگیری از اتلاف انرژی در سرعت‌های پایین کمک کند، اما این مزیت در سرعت‌های بالا تبدیل به یک عیب بزرگ می‌شود. بدیهی است که در سرعت‌های بالا، فشار بیشتری به بخش‌های مختلف خودرو وارد شده و سیستم‌های مختلف آن دچار افزایش حرارت می‌شوند. نبود روغن واسکازین برای مهار این افزایش حرارت در گیربکس‌های دوکلاچه خشک، موجب داغ شدن گیربکس می‌شود. علاوه بر افزایش حرارت و داغ شدن گیربکس، احتمال خوردگی قطعات گیربکس دوکلاچه خشک نیز تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند. نقطه ضعف دیگری که می‌توان برای این نوع گیربکس‌ها در نظر گرفت، هزینه‌های به نسبت سنگین نگهداری و تعمیر گیربکس‌های دوکلاچه خشک است.
یکی از دلایل گران بودن هزینه‌های تعمیر این نوع گیربکس، خسارت‌های سنگینی است که به علت نبود روغن در طی کارکرد گیربکس، ایجاد می‌شود. گیربکس خشک دارای معایب دیگری نیز می‌باشد. به عنوان مثال، به علت وجود سایش زیاد بین قطعات گیربکس دو کلاچه خشک، عمر این گیربکس نسبت به گیربکس‌های دو کلاچه تر، کمتر است.
حال با توجه به معایب ذکر شده برای گیربکس دو کلاچه خشک ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که با توجه به این معایب:
چرا شرکت های خودروسازی از این نوع گیربکس برای خودروهای خود استفاده می‌کنند؟
لازم به ذکر است آلیاژ به کار برده شده برای تولید گیربکس‌های دو کلاچه متفاوت می‌باشد. یعنی تولیدکنندگان مختلف این سیستم، از آلیاژ متفاوتی برای تولید گیربکس دوکلاچه خشک استفاده می‌کنند. برخی از تولید کنندگان این نوع گیربکس، از متریال بسیار مرغوب و باکیفیتی استفاده می‌کنند. همین امر باعث می‌شود این مدل گیربکس‌های دوکلاچه خشک که با باکیفیت هستند، بتوانند با گیربکس‌های دوکلاچه تر رقابت تنگاتنگی داشته باشند.
به عنوان مثال، گیربکس به کار برده شده در خودروی پاسات، از نوع گیربکس دوکلاچه خشک و گیربکس به کار برده شده برای خودروی تیگوان، از نوع گیربکس دوکلاچه تر می‌باشد. باتوجه به توضیحات اولیه‌ای که در ارتباط با سیستم‌های دو کلاچه خشک ذکر شد، ممکن است در نگاه اول تصور کنید خودروی تیگوان به دلیل برخورداری از سیستم دوکلاچه تر، در این زمینه، از خودروی پاسات بسیار بهتر است. اما با توجه به نکته‌ای که در انتهای این بخش ذکر شد، لازم است بدانید متریال به کار برده شده برای تولید گیربکس دوکلاچه خشک خودروی پاسات، بسیار باکیفیت می باشد. همین امر باعث شده است خودروی پاسات از لحاظ عملکرد در بخش گیربکس، بتواند نمره خوبی دریافت کرده و با خودروی تیگوان رقابت کند.
2.گیربکس‌های دوکلاچه تر (Wet Clutch)
حال که با سیستم گیربکس دو کلاچه خشک و نحوه عملکرد آن به خوبی آشنا شدیم، نوبت به بررسی سیستم دوکلاچه تر و نحوه عملکرد آن می‌رسد. محیط کارکرد گیربکس دوکلاچه تر، دقیقاً بر خلاف محیط کارکرد گیربکس دوکلاچه خشک، حاوی مقدار بسیاری از روغن است. بدین شکل که صفحات کلاچ موجود در کلاچ‌های تر، به صورت کامل در روغن موجود در این سیستم غرق می‌شوند. غرق شدن صفحات کلاچ در این نوع گیربکس، امکان برخورداری از یک تعویض دنده نرم‌تر را برای خودرو و راننده امکان پذیر می‌کند.
هر چند غرق شدن صفحات کلاچ در روغن، موجب نرم‌تر شدن فرآیند تغییر دنده می‌شود؛ اما معایبی را نیز برای گیربکس در پی دارد. در گیربکس‌های دوکلاچه تر، بخشی از انرژی تولید شده توسط موتور خودرو، در روغن هدر می‌رود. این امر موجب کاهش بازدهی گیربکس می‌شود. اما خبر خوبی که برای طرفداران این نوع گیربکس وجود دارد این است که طراحان گیربکس‌های دوکلاچه تر، برای جبران انرژی اتلاف شده در روغن، از صفحات بیشتری (Multi Plates) برای طراحی این نوع گیربکس استفاده می‌کنند.
قرار گرفتن صفحه کلاچ‌های بیشتر در گیربکس دوکلاچه تر، تا حد زیادی موجب جبران انرژی اتلاف شده توسط روغن می‌شود. البته کارکرد نرم و همچنین لغزش موجود در صفحات کلاچ این نوع گیربکس (که در اثر فعالیت در روغن به وجود می‌آید) نیز موجب هدر رفتن انرژی می‌شود
مزایای گیربکس های دوکلاچه تر
- مهم‌ترین مزیتی که در ارتباط با گیربکس‌های دوکلاچه تر وجود دارد، کم شدن سایش بین صفحات است. وجود روغن زیاد در کلاچ‌های تر باعث شده است صفحات گیربکس به کار برده شده در این نوع کلاچ‌ها، از کمترین اصطکاک ممکن برخوردار باشند. کم شدن اصطکاک به معنای کمتر شدن استهلاک کلاچ‌های تر و همچنین افزایش عمر آنها می‌باشد.
- مزایای وجود روغن در گیربکس‌های دوکلاچه تر به همین جا ختم نمی‌شود. بخش بسیار زیادی از گرمایی که توسط کلاچ‌های تر در سرعت‌های بالا تولید می‌شود، توسط روغن جذب می‌شود. این جذب گرما توسط روغن، در کنار استفاده از صفحات کلاچ بیشتر، باعث شده است گیربکس‌های دوکلاچه تر بتوانند قدرت بیشتری را در گشتاورهای بالاتر به سمت چرخ‌های خودرو منتقل کند. ممکن است تصور کنید جمع شدن ذرات آلوده در روغن، موجب اختلال در عملکرد و کاهش کیفیت کار آن شود. اما لازم است بدانید برای گیربکس‌های دوکلاچه تر از یک فیلتر روغن برای جذب این آلودگی‌ها و ذرات اضافه استفاده می‌شود. این فیلتر حتی توانایی جداسازی براده‌هایی که در اثر فعالیت گیربکس در روغن جمع شده‌اند را نیز دارد. در صورت تعویض به موقع روغن و فیلتر عمر گیربکس به طور معناداری افزایش می یابد.
- وجود روغن در این نوع سیستم کلاچ همچنین باعث شده است کلاچ‌های تر، سر و صدای بسیار کمتری نسبت به کلاچ‌های خشک ایجاد کنند.
معایب سیستم دوکلاچه تر
تا اینجا در ارتباط با مزیت‌های گیربکس‌های دوکلاچه تر صحبت شد. حال نوبت به بررسی معایب این نوع کلاچ‌ها می‌رسد. شاید بزرگترین عیبی که بتوان برای کلاچ‌های تر در نظر گرفت، هزینه تولید آنها باشد. هزینه تولید گیربکس‌های دوکلاچه تر نسبت به گیربکس‌های دو کلاچه خشک به مقدار نسبتاً زیادی، بیشتر است. همین امر موجب شده است استفاده از این نوع گیربکس برای خودروهایی که در گشتاورهای پایین فعالیت می‌کنند، صرفه اقتصادی نداشته باشد.
بررسی کلی
در این مطلب سیستم گیربکس دو کلاچه و انواع مختلف آن یعنی گیربکس‌های دوکلاچه تر و گیربکس‌های دوکلاچه خشک مورد بررسی قرار گرفت. در بخش‌های جداگانه که در این مطلب برای هر یک از انواع مختلف گیربکس‌های دوکلاچه در نظر گرفته شد، مزایا و معایب هر یک از این نوع گیربکس‌ها نیز به صورت کامل مورد بررسی قرار گرفت. شاید بتوان گفت بزرگترین تفاوت‌ها و مزیت‌هایی که گیربکس‌های دوکلاچه تر را از گیربکس‌های دوکلاچه تر جدا می‌کند، استفاده از روغن و صفحات کلاچ بیشتر است.
البته همین دو تفاوت باعث شده است گیربکس‌های دوکلاچه تر بتوانند عمکلرد بهتر و مزایا بیشتری نسبت به گیربکس‌های دوکلاچه خشک داشته باشند. در انتها لازم است ذکر کنیم اصلی‌ترین موردی که کارکرد و عملکرد یک گیربکس را تحت تاثیر قرار می‌دهد، آلیاژ به کار برده شده برای تولید آن است. به شکلی که اگر یک گیربکس دوکلاچه خشک با مواد مرغوب ساخته شود، حتی ممکن است بتواند عملکرد بهتری را نسبت به یک گیربکس دوکلاچه تر (که از متریال بی کیفیت ساخته شده است) از خود نشان دهد.
چقدر کامل توضیح دادین تشکر